Przyprawy a ryzyko alergii
Przyprawy to substancje dodawane przez nas do potraw w celu wzbogacenia ich smaku… Korzystamy z wielu, najróżniejszych przypraw – głównie w celu polepszenia walorów smakowych oraz zapachowych przygotowywanych dań. Wiele mówi się o tym, że zioła i przyprawy mają korzystny wpływ na zdrowie – wiele z nich zawiera związki bioaktywne oraz przeciwutleniacze – posiadają również właściwości przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Niektóre zioła i przyprawy mogą wywoływać efekt farmakologiczny (lecznicy), dzięki czemu stosowane są w leczeniu uzupełniających różnych stanów chorobowych.
Z drugiej strony związki chemiczne i składniki zawarte w ziołach i przyprawach mogą także wpływać niekorzystnie na organizm i wywoływać wiele działań niepożądanych wywołując lub nasilając procesy alergiczne.
Przyprawy i zioła a ryzyko reakcji alergicznej:
– wysokie ryzyko występuje przy spożyciu – anyżu, curry, kolendry, czosnku, kopru włoskiego, selera, oregano
– średnie ryzyko występuje przy spożyciu – bazylii, kminku, owocu jałowca, cynamonu, ziół prowansalskich
– niskie ryzyko występuje przy spożyciu – chrzanu, estragonu, imbiru, goździków, majeranku, wanilii, pietruszki, kardamonu
U niemowląt i dzieci wprowadzanie ziół i przypraw powinno być powolne, stopniowe oraz zachodzić powinno z uwzględnieniem indywidualnych zmiennych i preferencji. Należy pamiętać także aby zaczynać od ziół i przypraw o niskim stopniu ryzyka wystąpienia reakcji alergicznej oraz o zminimalizowaniu podawania ziół i przypraw w formie świeżej (świeże zioła i przyprawy są bardziej alergizujące niż te poddane obróbce termicznej).
Kaczmarski M., Korotkiewicz – Kaczmarska E., Alergia i nietolerancja pokarmowa – Mleko i inne pokarmy, Kraków 2013
Jak zapobiegać alergii?
Alergie pokarmowe najczęściej występują u niemowląt i małych dzieci – dzieje się tak ponieważ organizm w tym czasie nie jest w pełni ‘’ukształtowany’’ i nie wszystkie bariery ochronne są aktywne (zwłaszcza te obecne w przewodzie pokarmowym malucha).
Z tego powodu wskazane jest, aby u dzieci ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia alergii stosować działania zapobiegawcze, które mają na celu zminimalizować ryzyko wystąpienia alergii u dziecka.
Zaliczamy do nich m.in. :
– karmienie piersią przez co najmniej 6 pierwszych miesięcy życia dziecka (jeśli jest to możliwe). Jeśli istnieją przeciwwskazania – stosuj mleka hipoalergiczne (HA), które zawierają zhydrolizowane białko – takie mleko można podawać dziecku już od chwili urodzenia.
– dietę malucha należy rozszerzać powoli, stopniowo i jednocześnie obserwować najmniejsze reakcje ze strony organizmu dziecka (najlepiej nowości wprowadzać pojedynczo, w małych ilościach) – dietę uzupełniającą można zaczynać wdrażać już od 4 miesiąca życia i są to wszystkie produkty, które dziecko otrzymuje oprócz mleka.
– dietę dziecka skomponuj tak, aby składała się ona z tzw. ‘’produktów bezpiecznych’’ czyli takich, po których spożyciu ryzyko wystąpienia reakcji alergicznej jest możliwe jak najmniejsze. Do takich produktów zaliczamy np. jabłka, marchewki, ziemniaki, buraki, produkty zbożowe bezglutenowe (ryż, kukurydza) oraz produkty zawierające niewielkie ilości glutenu (np. kasza manna).
– uważaj na produkty wysoce alergizujące – zaliczamy do nich np. zboża zawierające gluten (tj. pszenica, żyto, jęczmień, owies, orkisz), mleko i produkty mleczne, jaja, ryby, orzeszki ziemne, soję i produkty pochodne, seler, gorczycę, nasiona sezamu, owoce cytrusowe (pomarańcze, cytryny, mandarynki, grejpfruty), banany, truskawki a także czekoladę i miód. Niektóre z tych produktów są cenne i wartościowe dla organizmu i warto wprowadzać te produkty do diety dziecka, z zachowaniem ostrożności i jednocześnie obserwować reakcje organizmu. Nie należy eliminować w 100% tych produktów z diety dziecka gdyż zabieg ten nie sprawi, że alergia nie wystąpi w późniejszym czasie – najważniejsza jest stopniowość, obserwacja i kontrolowanie sygnałów pochodzących z organizmu malucha.
– mięso, warzywa i owoce warto kupować w miejscach o znanym pochodzeniu, z dobrym upraw i hodowli, aby mieć pewność, że zawierają jak najmniej szkodliwych związków, nawozów oraz konserwantów.
– dobrej jakości tłuszcze, przede wszystkim roślinne, takie jak oliwa z oliwek czy olej rzepakowy powinny być elementem rozszerzania diety u dziecka i można dodawać je w niewielkich ilościach do posiłków, np. zup, jarzyn czy posiłków obiadowych. Szczególną uwagę należy zwrócić jednak na masło, które może być produktem silnie alergizującym.
– mięso należy wprowadzać stopniowo i zaczynać od małych ilości mies drobiowych, królika lub jagnięciny (dodawanych np. do zup). Ryby można wprowadzić w bardzo niewielkich ilościach ok. 7.-8. m.ż. a jaja około 6 miesiąca życia z zachowaniem szczególnej ostrożności z uwagi na to, że są produktem silnie alergizującym.
Źródło: prezentacje: Alergie (2), C1-2020-Poradnik-Małego-Alergika
Białka mleka krowiego
Wykazano że mleko i produkty mleczne są najczęstszą przyczyną nadwrażliwości pokarmowej u dzieci. Alergia na białka mleka krowiego dotyczy około 2 – 3 % niemowląt i jest najczęstszą przyczyną dolegliwości wywoływanych spożyciem pokarmu w tej grupie wiekowej. Gdy dziecko cierpi na alergię pokarmową, zalecana jest całkowita dieta eliminacyjna. W przypadku alergii na białka mleka krowiego, z diety malucha należy wyeliminować wszystkie produkty zawierające mleko – pod najróżniejszą postacią. W przypadku nietolerancji nie ma konieczności wykluczania z diety wszystkich produktów zawierających mleko. Istnieje możliwość spożywania produktów o niskiej zawartości laktozy, zgodnie z indywidualnym poziomem tolerancji.
Alergia a nietolerancja
Alergia na białko mleka krowiego to niepożądana reakcja organizmu, w której bierze udział układ odpornościowy. Reakcja po kontakcie z alergenem może wystąpić po kilku minutach lub nawet po 72 godzinach od spożycia danego produktu a objawy są zróżnicowane i mogą dotyczyć różnych układów np. skóry, układu oddechowego lub przewodu pokarmowego.
Większość przypadków alergii pokarmowej na mleko, jaja kurze, soję i pszenicę ustępuje z wiekiem. Wiąże się to z występującą we wczesnym okresie życia zwiększoną podatnością układu immunologicznego przewodu pokarmowego na nieprawidłowe reakcje i późniejszą ‘’adaptacją’’ dorastające organizmu.
Natomiast nietolerancja laktozy to ‘’zła’’ reakcja organizmu na pokarm zawierający cukier mleczny – laktozę. Przyczyną jest brak lub niedobór enzymu – laktazy, który rozkłada laktozę do glukozy i galaktozy. Najczęściej występującymi objawami są wzdęcia, gazy, ból brzucha, biegunka, skurcze brzucha, uczucie „przelewania” w jamie brzusznej.
Nietolerancja pokarmowa związana jest z mechanizmami nieimmunologicznymi, do których (w przypadku nietolerancji laktozy) należą wrodzone i nabyte zaburzenia enzymatyczne w jelicie cienkim (brak lub niedobór enzymu – laktazy) z tego powodu nietolerancja nie mija i jedynym sposobem ‘’leczenia’’ jest wyeliminowania czynnika szkodliwego (w tym wypadku produktów będących źródłem laktozy).
Kaczmarski M., Korotkiewicz – Kaczmarska E., Alergia i nietolerancja pokarmowa – Mleko i inne pokarmy, Kraków 2013
prezentacja – nietolerancja-laktozy_v2
„https://1000dni.pl/dolegliwosci-zdrowotne-dziecka/alergia-na-bialka-mleka-krowiego”
Rymarczyk B, Alergia pokarmowa, Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Alergologii i Immunologii Klinicznej, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Czym zastępować produkty mleczne aby dieta malucha była pełnowartościowa?
Dieta bezmleczna dla dziecka powinna być staranie dopracowana i zbilansowana. Mleko i produkty mleczne są bowiem źródłem wielu ważnych składników, których dostarczenie jest niezbędne dla prawidłowego wzrostu i rozwoju dziecka, należą do nich m.in. białko, wapń, witamina D, witamina A oraz niektóre witaminy z grupy B. Dlatego, w momencie w którym wskazane jest wprowadzenie diety eliminacyjnej powinniśmy zadbać o to, aby zastosować odpowiednie zamienniki produktów spożywczych, które wzbogacą dietę malucha w składniki odżywcze, które ‘’normalnie’’ zostałyby dostarczone w postaci mleka i produktów mlecznych.
W jakich produktach występują BMK i laktoza:
Białka mleka krowiego i laktoza są obecne w wielu produktach spożywczych, ich głównymi źródłami są mleko i przetwory mleczne. Znajdziemy je między innymi w:
– mleku i produktach mlecznych,
– mleku w proszku, mleku modyfikowanym, kaszkach mleczno-zbożowych i innych gotowych produktach dla dzieci,
– kefirze, maślance, zsiadłym mleku, jogurcie naturalnym, jogurtach/maślankach/kefirach smakowych, śmietanach, śmietankach, serach wiejskich, serach białych/twarogowych/homogenizowanych,
– serach żółtych, serach pleśniowych, serach topionych, serach typu feta, mozzarella i innych – warto zaznaczyć, że w tych produktach występują BMK jednakże zawartość laktozy jest znikoma i osoby dobrze tolerujące BMK z nietolerancją laktozy mogą spożywać je bez zamartwiania się o przykre dolegliwości po posiłku,
– maśle i margarynach zawierających serwatkę,
– różnego rodzaju deserach, puddingach i innych ‘’wariacjach’’ na temat mlecznych słodkości,
* poza oczywistymi produktami BMK i laktoza mogą często być dodawane do produktów w celu poprawy ich walorów technologicznych/smakowych –
znajdziemy je także jako dodatek w:
– różnego rodzaju ciastach, ciasteczkach, produktach cukierniczych (bułki mleczne, maślane, chałki i inne),
– gotowych sosach, daniach (np. naleśnikach) i innych ‘’ekspresowych’’ produktach,
– mięsach i przetworach mięsnych (białka mleka często są dodawane w celu podwyższenia ogólnej zawartości białka),
– słodyczach (dobrym przykładem jest czekolada, szczególnie ta ‘’mleczna’’).
„https://alergianamlekokrowie.pl/wszystko-o-alergii-pokarmowej/alergia-pokarmowa-a-zywienie/alergenne-pulapki-czyli-ukryte-zrodla-mleka/”
1. Dieta bezmleczna a źródła pełnowartościowego białka (które jest składnikiem kluczowym w kontekście prawidłowego wzrostu i rozwoju organizmu dziecka)
Zamiennikami mleka i produktów mlecznych jako źródła białka mogą być:
– dobrej jakości, świeże mięso pochodzące ze znanych nam źródeł, najlepiej z wolnego chowu, wybierajmy przede wszystkim chude mięsa takie jak kurczak, indyk, królik czy jagnięcina,
– dobrej jakości, świeże ryby pochodzące ze znanych nam źródeł, dla małych dzieci warto wybierać gatunki takie jak dorsz, łosoś norweski (hodowlany), makrela atlantycka, morszcz czy pstrąg hodowlany. Należy unikać ryb dzikich, drapieżnych, w puszkach, wędzonych oraz konserwowych ze względu na szkodliwe dodatki i zawartość metali ciężkich,
– produkty pochodzenia roślinnego, np. nasiona roślin strączkowych (należy uważać na soję, która tak samo jak BMK jest silnym alergenem) – dobrym wyborem będzie np. delikatna, czerwona soczewica.
2, Dieta bezmleczna a źródła wapnia – (który jest istotnym składnikiem w kontekście prawidłowego wzrostu, odpowiedniej mineralizacji kości oraz zębów malucha).
Zapotrzebowanie na wapń dziecka w wieku 1-3 lat wynosi 700 mg/dobę – z uwagi na to należy zapewnić dziecku produkty, które dostarczą odpowiednią ilość tego mikroskładnika.
U dzieci u których wystąpiła konieczność zastosowania diety eliminacyjnej zachodzi konieczność wprowadzenia właściwych zamienników mleka i produktów mlecznych w odpowiedniej ilości!!!
Do diety malucha warto włączyć produkty takie jak:
– produkty wzbogacone, np. napoje roślinne, jogurty oraz inne produkty wzbogacone w wapń – warto włączyć je do diety malucha w ramach uzupełnienia codziennej diety. Należy jednak zwracać uwagę na etykiety gdyż szklanka napoju roślinnego wzbogaconego w wapń będzie miała go aż 240 mg natomiast ta sama ilość ‘’jałowego’’ napoju będzie zawierała znikome ilości tego składnika. Warto wybierać napoje i inne produkty roślinne z głową i uważać na produkty sojowe – które składem i zawartością makro i mikroelementów są najbardziej zbliżone do mleka krowiego lecz tym samym mogą być równie silnym alergenem. – Dostępne alternatywne „mleka” roślinne – na rynku znajdziemy np. napoje sojowe, ryżowe, orzechowe, migdałowe czy owsiane.
– jaja – jeśli są dobrze tolerowane i nie występują niepożądane objawy.
– zielone warzywa – takie jak brokuły, szpinak, natka pietruszki – należy zwrócić uwagę, że wapń z produktów roślinnych wchłania się w mniejszym stopniu (20%) niż z produktów mlecznych (80%).
– orzechy, pestki i nasiona – tutaj również należy zwrócić szczególną uwagę na indywidualną tolerancję malucha i czy nie występują objawy alergii bądź nietolerancji. Do produktów z tej kategorii szczególnie bogatych w wapń należą nasiona słonecznika, migdały, nasiona sezamu, nasiona chia, orzechy brazylijskie, mak, orzechy włoskie.
– nasiona roślin strączkowych – w niewielkich ilościach – dobrym wyborem będzie np. biała fasolka, czerwona soczewica, groch lub ciecierzyca.
– suszone owoce – jako dodatek uzupełniający do potraw, podawane w niewielkich ilościach aby nie uczyć dziecka smaku słodkiego – dobrym wyborem będą np. suszone figi, morele lub śliwki. Ważne jest także aby wybierać owoce suszone w sposób naturalny, bez dodatku cukru oraz niesiarkowane.
„https://1000dni.pl/dziecko-1-3-lata/wapn-kluczowy-skladnik-diety?gad_source=1&gclid=CjwKCAjwhIS0BhBqEiwADAUhc1P1-sGJLFdI3LY-7RtV94P7NTB7KpaTbdwVjVJBc8LjXEm5LcTfFRoC6v4QAvD_BwE”
„https://ncez.pzh.gov.pl/dzieci-i-mlodziez/dieta-bezmleczna-u-dzieci-bialko-wapn-i-witamina-d/”
”https://1000dni.pl/dolegliwosci-zdrowotne-dziecka/alergia-na-bialka-mleka-krowiego”
Przykładowe warianty jadłospisów z BMI / bez BMK
JADŁOSPIS Z BMK (PEŁNOWARTOŚCIOWY)
Śniadanie – kanapki z pieczywa graham z twarogiem i pomidorem (chleb graham, twaróg półtłusty, pomidor)
2 śniadanie – kakao naturalne słodzone miodem, biszkopcik bez dodatku cukru (mleko 2% tłuszczu, kakao ciemne, miód, biszkopcik)
Obiad – zupa jarzynowa, makaron z sosem pomidorowym i mieloną piersią z kurczaka (zupka na bazie bulionu drobiowego i warzyw, mięso z piersi kurczaka, marchew, pietruszka, por, passata pomidorowa, seler korzeniowy, koncentrat pomidorowy, groszek, oliwa, przyprawy, makaron pszenny pełnoziarnisty)
Podwieczorek – jabłko duszone z cynamonem (jabłko, masło, cynamon)
Kolacja – kremowa kasza manna z sosem malinowym (kasza manna, mleko, masło, maliny)
Wartości odżywcze dla 5 posiłków:
* Energia (kcal) – 1200
* Ilość białka (g) – 50
* Ilość tłuszczy (g) – 35
* Ilość węglowodanów (g) – 165
* Ilość żelaza (mg) – 10
* Ilość witaminy C (mg) – 82
* Ilość wapnia (mg) – 700
JADŁOSPIS BEZ BMK (NIEPEŁNOWARTOŚCIOWY)
Śniadanie – pieczywo z margaryną i ogórkiem (chleb graham, margaryna, ogórek zielony)
2 śniadanie – banan, biszkopciki, mus owocowy (banan, biszkopty, mus typu ‘’kubuś’’)
Obiad – rosół, pierogi z truskawkami (bulion drobiowy z makaronem, pierogi z truskawkami)
Podwieczorek – sałatka owocowa (jabłko, banan, nektarynka)
Kolacja – kanapki z szynką, sałatą i pomidorem, jajko (chleb graham, szyneczka z piersi kurczaka, margaryna, sałata masłowa, pomidor, jajko)
Wartości odżywcze dla 5 posiłków:
* Energia (kcal) – 1200
* Ilość białka (g) – 40
* Ilość tłuszczy (g) – 40
* Ilość węglowodanów (g) – 17
* Ilość żelaza (mg) – 6
* Ilość witaminy C (mg) – 76
* Ilość wapnia (mg) – 100
JADŁOSPIS BEZ BMK (PEŁNOWARTOŚCIOWY, UROZMAICONY)
Śniadanie – owsianka na napoju migdałowym z owocami i migdałami (płatki owsiane, napój migdałowy, borówka, banan, migdały, cynamon)
2 śniadanie – jogurt roślinny, marchewka (jogurt roślinny, marchewka mini)
Obiad – zupa ogórkowa, komosa ryżowa z łososiem, brokułami i nasionami słonecznika (zupka na bazie bulionu drobiowego i warzyw, komosa ryżowa, łosoś, brokuły, oliwa, nasiona słonecznika, przyprawy)
Podwieczorek – kakao na napoju migdałowym, biszkopcik bez bmk i cukru ( napój migdałowy, kakao naturalne, miód, biszkopcik)
Kolacja – Kanapki z szynką, sałatą i pomidorem (chleb graham, szyneczka z piersi kurczaka, margaryna, sałata masłowa, pomidor)
Wartości odżywcze dla 5 posiłków:
* Energia (kcal) – 1200
* Ilość białka (g) – 50
* Ilość tłuszczy (g) – 42
* Ilość węglowodanów (g) – 157
* Ilość żelaza (mg) – 9
* Ilość witaminy C (mg) – 120
* Ilość wapnia (mg) – 833
”https://1000dni.pl/dziecko-1-3-lata/modelowy-talerz-zywieniowy”