BMI (Body Mass Index)
BMI, czyli wskaźnik masy ciała, to prosty sposób oceny, czy masa ciała danej osoby jest odpowiednia do jej wzrostu. Oblicza się go, dzieląc mas ciała w kilogramach przez kwadrat wzrostu w metrach. Na podstawie BMI określa się kategorie, takie jak niedowaga, waga prawidłowa, nadwaga czy otyłość. Jednak wskaźnik ten ma swoje ograniczenia, ponieważ nie uwzględnia składu ciała, np. proporcji mięśni do tłuszczu, dlatego nie dla wszystkich będzie idealnym wskaźnikiem. Bardziej dokładnym badaniem jest analiza składu ciała, gdzie dokładnie znamy każdy komponent organizmu.
BMR (Basal Metabolic Rate)
BMR to ilość energii, jaką organizm zużywa w stanie spoczynku, aby podtrzymać podstawowe funkcje życiowe, takie jak oddychanie, krążenie krwi czy utrzymanie temperatury ciała. BMR różni się w zależności od płci, wieku, masy ciała i poziomu aktywności fizycznej. Jest to podstawowy element wyliczenia dziennego zapotrzebowania kalorycznego. Inaczej nazywamy PPM (podstawowa przemiana materii).
Indeks glikemiczny (IG)
IG i wskaźnik, który mierzy, jak szybko spożycie danego produktu spożywczego podnosi poziom glukozy we krwi. Produkty o wysokim IG, takie jak biały chleb czy słodycze, powodują szybki wzrost poziomu cukru, oc może prowadzić do wahań energii i głodu. Produkty o niskim IG, jak warzywa czy pełnoziarniste produkty, są bardziej stabilnym źródłem energii.
Ładunek glikemiczny (ŁG)
ŁG uwzględnia zarówno indeks glikemiczny, jak i ilość węglowodanów w porcji produktu. Jest bardziej precyzyjnym narzędziem do oceny wpływu jedzenia na poziom cukru we krwi niż sam IG. Na przykład arbuz ma wysoki IG, ale niski ŁG, ponieważ zawiera niewielką ilość węglowodanów. Ładunek glikemiczny bierze pod uwagę także całe dania, np. ziemniaki z surówką i mięsem, a indeks tylko pojedyncze skłądniki osobno jak wpływają na organizm.
Makroskładniki
Makroskładniki to składniki odżywcze dostarczające energii, które organizm potrzebuje w dużych ilościach. Zaliczają się do nich:
- Białka: budulec tkanek, enzymów i hormonów.
- Tłuszcze: źródło energii i składnik błon komórkowych.
- Węglowodany: główne źródło energii dla organizmu. Ich odpowiednie proporcje w diecie są kluczowe dla zdrowia.
Mikroskładniki
Mikroskładniki to witaminy i składniki mineralne, które organizm potrzebuje w niewielkich ilościach, ale które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania. Przykłady to witamina D, która wspiera zdrowie kości oraz żelazo, niezbędne do transportu tlenu we krwi. Niedobory mikroskładników mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.